Waar is God?

Mijn vorige stukje overpeinzend kwam de vraag op of geloof in een hogere macht ook behoort tot het instrumentarium van de bergbeklimmer. Daarover hier mijn persoonlijke verhaal.

God was bij ons thuis vroeger een "household figure". Mijn ouders hadden zich als jeugdige idealisten in de jaren 50 aangesloten bij Moral Rearmament (Morele Herbewapening), een licht sektarische beweging die wereldverbetering nastreefde door mensen op hun eigen gedrag aan te spreken. Hoewel het fundament eigenlijk niet strikt religieus was - het gedachtengoed moedigde mensen aan om hun eigen leven dagelijks te toetsen op eerlijkheid, onzelfzuchtigheid, liefde en reinheid - en de beweging zich dwars door de grote wereldgodsdiensten heen verspreidde, was een godsbesef toch verweven in de doctrine.
Het toetsen van jezelf aan de genoemde maatstaven gebeurde door in dialoog met de hogere macht te treden en zo jezelf als het ware objectief te (doen) beschouwen. Elke dag begon voor mijn ouders in alle vroegte met een kopje koffie en dan een korte meditatie die zij hun Stille Tijd noemden, waarin ze in hun opschrijfboekjes noteerden wat voor die dag hun taak was, waar ze ten opzichte van anderen fouten hadden gemaakt en wie er in hun omgeving hun steun nodig had. Hierdoor had God letterlijk een leidende functie in hun leven.
Praktisch gezien maakte dit leven mijn ouders tot fijne mensen, die nooit bleven hangen in een boosheid, altijd flexibel waren in hun plannen en ons aanspoorden om zelf op zoek te gaan naar wat juist was - eerder dan hun ouderlijke bevelen op te volgen. Mijn vader schreef boeken en boekjes voor geld, maar de meeste tijd ging naar het managen van de Nederlandse tak van Morele Herbewapening. Mijn moeder stak haar tijd eveneens in schrijven, politiek, en droeg ook haar steentje bij aan de organisatie van MH.
Daarmee waren wij een gezin met een Hoger Doel. Als mijn ouders een maand op reis waren voor wereldverbeterende doeleinden, en wij kregen een oppas-stel in huis of moesten ergens anders logeren, dan vonden wij dat als kinderen volstrekt normaal. Het was allemaal voor een betere wereld.
Voor mijn vader was het soms wel een struggle. Hij kon zichzelf met hulp van God behoorlijk kastijden. Mijn moeder was een padvindster die hield van avontuur, met God als onzwikbare wandelstok. Wie haar begrafenis heeft meegemaakt kent de strijdkreet die zij in latere jaren voerde: GPGP - Geen Paniek, God heeft een Plan!

Ook mijn broer en ik leerden bidden en in dialoog te treden met God. 's Avonds voor het slapen hoorde een gebedje tot de standaard routine, waarbij het belangrijk was om te beginnen met het opsommen waar je dankbaar voor was. Daarna kwamen de verzoeken die vooral dienden om steun te vragen bij moeilijke opgaven. Tot in mijn studententijd heb ik 's avonds in bed gebeden om hulp bij lastige tentamens.

Daarna is bij mij het rationalisme gaan overheersen. Wellicht een bijproduct van de heerlijk praktische maar soms wat oppervlakkige studentenmentaliteit in Delft. Maar ook het gevolg van het zelf-verantwoordelijke van mijn opvoeding.
Ik ontdekte dat ik mijn eigen successen kon maken. Dat ik mezelf verantwoordelijk kon houden en dat dit me sterker maakte dan afhankelijkheid van een onzichtbare meester. Dat ik in staat was om zelf dingen voor elkaar te krijgen. Dat falen er ook bij hoorde en dat je als je in de put zat je er op eigen kracht uit kon komen. Vriendschappen en liefde speelden ook een grote rol. Ik leerde mondjesmaat steun te zoeken bij anderen. Gaandeweg groeide mijn basis uit tot een bastion van vriendschappen, familie, een eigen bedrijf met fantastische mensen, een lieve partner en uiteindelijk 6 geweldige (stief)kinderen die voor mij samen het warme bad vormen waaruit ik mijn zekerheid put. Het houden van al deze mensen verwarmt de dagen in mijn leven.

Gaandeweg belandde God op een zijspoor. Ik heb hem nooit bij het grofvuil gezet, maar een echte rol speelt hij niet meer. Hij blijft bestaan omdat hij een link is naar mijn moeder (die zo vol overtuigd was van haar gang naar een goddelijke hemel, dat als die voor haar overlijden nog niet bestond er nu zeker wel is) en naar mijn eigen kleine ik van vroeger.
Soms haal ik hem even van stal. Dan stof ik hem af als een pop uit de kist met oud kinderspeelgoed, kijk ik hem aan, spreek misschien een paar woorden en leg hem terug - meestal zonder op antwoord te (willen) wachten. Dan vraag ik mezelf altijd af: zoveel mensen die dagelijkse steun hebben aan hun geloof, zoveel verhalen van mensen die in de zwartste tijden van hun leven op God gesteund hebben; wanneer komt mijn tijd? Red ik het in dit leven op eigen kracht, of zal ook ik deze bron eens weer moeten aanboren? Als ik zelf leeg ben, verlaten en ten einde raad?

Nu komt er mogelijk zo'n punt aan. Een zware uitdaging, zowel mentaal als fysiek, ligt voor de boeg. Het gaat echt klote worden. Dagen zonder energie, zonder lichtpunt, ziek. Dagen waarop de prachtige 52 jaren achter me zo mooi lijken dat het grauw van de toekomst geen aanlokkelijk perspectief biedt.
Dagen waarop ik alle kracht die ik kan opbrengen bijeen zal moeten schrapen om de volgende dag te halen.
Zal ik dan God van stal halen? Ik heb hem uit voorzorg alvast uitgenodigd aan tafel. Hij mag plaatsnemen in de kring van familie en vrienden die meedenken en meeleven. Niet als grote leider, maar hij krijgt een nederig plekje op de hoek van de tafel. En de kans om op eigen merites zijn plek waar te maken. Net zoals dat binnen henQ (ons bedrijf) gebruikelijk is.

Ik ben benieuwd wat ik in twee weken over hem schrijf. Of over een half jaar. Als ik dan al niet in zijn post-mortale opvang bivakkeer....