Het leven

We zijn weer terug uit Frankrijk. Heerlijk gehad met alle kinderen en aanhang. Ik ben met sprongen vooruit gegaan, meer energie, minder elektroshocks.

Zittend aan een lange tafel tussen mijn geliefden, in de zwoele Franse zomeravondlucht, wist ik en sprak ik uit hoe mooi het was dat ik dit allemaal mocht meemaken. Nog kort geleden hadden we hiervan alleen kunnen dromen.

Maar ondanks dit gezegende nieuwe leven knaagt het in mij. Na de dood van zo dichtbij meegemaakt te hebben, feitelijk met de voorbereidingen voor de reis naar het hiernamaals bezig te zijn geweest, heeft het leven aan glans ingeboet. Daar waar ik vijf decennia lang heb geloofd dat het leven ons mooiste bezit is en overleven het hoogste doel, weet ik nu anders. De dood is er ook, de dood is barmhartig en geeft rust. De euforie over mijn overleven, die velen naar mij uitspreken, raakt me slechts ten dele. Enerzijds ben ik ook blij, anderzijds voelt het als een overgewaardeerd goed. De waarde van leven lijkt gedevalueerd ten opzichte van vroeger, ten opzichte van wat ik zie dat anderen vinden.

Ik deelde dit gevoel vanmorgen met Lydia. Gezeten aan onze zondagse brunch op een lommerrijk terras, vertelde ik haar over de mist die ik over mijn levensglans getrokken zie. Zij bleek zich te herkennen in mijn gevoel. Ook bij haar heeft acceptatie van de dood geleid tot relativering van het leven.

Daarbij kwam, zo merkten wij, ook angst voor de toekomst. Daar waar wij altijd onbezorgd hebben geleefd, het leven niet als zwaar of moeilijk hebben gezien, en (in ieder geval ik) nooit wakker lagen van de zorgen, doemen nu opeens angsten op. Angst dat alles dat nu goed is en waarvan ik in vrede afscheid had kunnen nemen, kan omslaan naar iets slechters. Gezonde, gelukkige kinderen, een vrije wereld, water dat nog niet over de dijken stroomt. Plus angst voor herhaling van de ziekte, de komst van het onheil waaraan je wél doodgaat.

Het werd een mooie, betraande brunch. Het mooie vooruitzicht van nog jaren met elkaar streed met het gevoel van verlies. We concludeerden dat we er nog teveel middenin staan. Nog in de naweeën van de storm die ons getroffen heeft. Nog niet in staat om met enige afstand terug te kijken.

Straks wordt het makkelijker om de ziekte te zien als een afgesloten fase, onheil dat ons ooit getroffen heeft en dat overwonnen is. Een overwinning waaruit we kracht kunnen putten. En hoewel ik principieel niet geloof in het denken in winnaars en verliezers waar het aankomt op het overleven van ziekte - er is net zoveel eer in overleven als in sterven - geeft het gevoel van overwinnen wel kracht. En die kracht kan helpen het leven opnieuw van glans te voorzien. Het te kunnen zien als een door volharding verworven trofee. Een verdiend bestaan, om trots op te zijn.