Over de Dood

We zijn allemaal stervelingen. Twee data kenmerken onze tijd op aarde: geboorte- en sterfdatum.
De eerste dreunen we zonder nadenken in onze slaap op. De jaarlijkse herdenking ervan wordt feestelijk gevierd.
De tweede datum blijft door onszelf oningevuld en staat synoniem met verlies en verdriet.

We gaan - voorlopig - allemaal dood. Hoe hard we ons ook verzetten, welke technologie we ook uit de kast slepen. En dat is goed. Dood zorgt voor vernieuwing, voor het doorstromen van de generaties, frisse ideeën en wereldschuddende oorlogen. Men zegt dat de wetenschap voortschrijdt met elke gestorven geleerde.
De echte ramp zou pas het eeuwige leven zijn. Mensen die zich verschansen in steriele burchten, zonder nageslacht dat hun een spiegel voorhoudt. Want voor voortplanting geen plaats - of noodzaak.

De dood is onze ultieme taak op aarde. Het recyclen van jezelf, vrijgeven van ruimte, rede en herbruikbare atomen. Van stof tot stof, cradle to cradle.

Maar sterven is een kunst. Niet iedereen krijgt het zomaar in de schoot geworpen. Onze natuurlijke voorzichtigheid, levensdrang en voortschrijdende medische vaardigheden maken het niet makkelijk om een vlot afscheid te beleven. Hoevelen eindigen niet, dement en beschikkingsloos, in een inrichting? Hoevelen worden niet in vegetatieve toestand gehouden, met futiele hoop op herstel?
En hoe moeilijk is het om het ethische evenwicht te vinden waarbij recht wordt gedaan aan de Hippocratische gelofte en menselijk erbarmen tegelijk? En dat is dan nog zonder de strafrechtelijke kant erbij te betrekken.

Mijn beide ouders zijn op genadige wijze heengegaan. Dat moet ik ze nageven. Mijn vader totaal onverwacht - en te jong - door hartstilstand op 67 jarige leeftijd. Mijn wereldreizende, 87 jarige moeder vertrok eerder dit jaar, na een paar dagen een beetje slapjes te zijn geweest. Haar motto was altijd: je moet het feestje op het hoogtepunt verlaten. En dat deed ze, met verve.
De afgelopen jaren ook wat vrienden verloren, door ongelukken of hartfalen. Stuk voor stuk goede, cleane exits, hoeveel te vroeg ook.
Nee, dan mensen als mijn schoonvader, die zijn sanitas verruilde voor het sanatorium, alwaar hij vrolijk voor zich uit mompelend wegkwijnt. Wil je dat?

De vraag die ik me stel is: mag je een kans op de dood zomaar afwijzen?
Ik ben hier binnengebracht met een ziekte die zonder behandeling in enkele weken tot de dood had geleid.
Onze eerste reactie is de medische trukendoos te openen en alles uit de kast te trekken dat tot genezing kan leiden. Dus leef ik nog, heb ik vooruitzichten.
Maar kan ik de gift van een schone exit weigeren? Overleven van de ene ziekte betekent veroordeling tot de dood aan iets anders. En je moet maar het geluk hebben dat iets behoorlijks zich weer aandient, een grand finale.
Heb ik het recht om dit lot, dat me door willekeur in de schoot is geworpen, naast me neer te leggen?

Het instinct zegt ja. Miljoenen jaren van fijngeslepen overlevingsdrang, de wens bij de kudde te blijven, de liefde voor treurende aspirant nabestaanden. Alle pijlen richting survival.
Maar ik wil wel nadenken over hoe het straks dan moet, mocht ik geen genadig moment vinden en in de vicieuze medische molen belanden. Het liefst zou ik het recht om mij het leven te benemen zonder voorwaarden aan een klein groepje vertrouwelingen geven. Een stuk of 7 mensen die bij meerderheid kunnen besluiten dat het te gek wordt, op medische gronden of bij buitensporig gedrag.

En wat als iedereen vanaf geboorte zo'n doodscomité toegewezen zou krijgen? Het zou de wereld een boel lijden besparen. En wellicht wat op hol geslagen potentaten in de kiem kunnen smoren. Ik kan wel wat kandidaten verzinnen.